आता हिरवा चारा घरपोच,तोही वर्षभर

मुरघास

मुरघास कसा बनवावा ? मुरघासासाठी चारा पिकांची निवड...

मुरघास बनविण्याच्या पद्धती...

अ) पारंपरिक पद्धती ब) आधुनिक पद्धती :- १) प्लॅस्टिक बॅग सायलेज २) ड्रम सायलेज ३) बांबू सायलो

प्रतिटन कुट्टी केलेल्या हिरव्या चाऱ्यावर प्रक्रिया करण्यासाठी पदार्थ :

• १) युरिया - १ किलो
• २) मीठ - १ किलो
• ३) उसाची मळी किंवा गूळ - २ किलो
• ४) खनिज मिश्रण - १ किलो

खड्डा / ड्रम / बॅग / बांबू सायलो इत्यादी व्यवस्थित भरल्यानंतर त्यावर प्लैस्टिकचा कागद झाकून उपलब्ध असणारा पालापाचोळा, उसाचे पाचट किंवा वाळलेले गवत इत्यादी थर पसरून वरील घटक वेगवेगळे मोजून घेऊन १० ते १५ लिटर पाण्यामध्ये विरघळून त्याचे मिश्रण करावे. तयार झालेले मिश्रण कुट्टीवर शिंपडावे. चाऱ्याचा थर चांगला दाबून घ्यावा. कुट्टी व वरील मिश्रणाचे थरावर थर व्यवस्थित पसरवून कुट्टी व्यवस्थित दाबून घ्यावी. जेणेकरून त्यामध्ये हवा राहणार नाही. थर भरताना पायाने किंवा घूमस वापरून त्यातील हवा बाहेर काढावी. जर व्यवस्थित दाबून घ्यावी.जर हवा आत दाबून राहिली तर त्यामध्ये बुरशी होऊन मुरघासाची प्रत बिघडते,अशा प्रकारे तयार केलेल्या आच्छादनावर ४ ते ५ इंचांच्या मातीचा थर द्यावा.जेणेकरून मिश्रण हवाबंद स्थिती व्यवस्थित राहील.गरज भासल्यास वरून एकदा प्लॅस्टिक कापड झाकावे,त्यामुळे पावसाचे पाणी मुरघासमध्ये जाणार नाही.हवाबंद केलेला मूरघास हा ४० ते ५० दिवस ठेवल्यास चाऱ्यामध्ये आंबवण्याची प्रक्रिया पूर्ण होऊन उत्तम दर्जाचा मुरघास तयार होतो.

मुरघासासाठी चारा पिकांची निवड :

• १) पीक लवकर फुलोऱ्यात येणारे व लवकर तयार होणारे असावे.
• २) पीक हिरवे आणि लुसलुशीत असावे. पिकाची फुलोरा येण्याआधीची अवस्था पीक कापणीसाठी योग्य असते
• ३) मुरघासासाठी निवडलेल्या पिकाचे खोड भरीव असावे.भरीव खोडाचे तुकडे व्यवस्थित होतात.अशा प्रकारच्या पिकांच्या खोडात भरपूर शर्करा व कर्बोदके असतात.
• ४) मुरघासासाठी वापरण्यात येणाऱ्या चारा पिकामध्ये कापणीच्या वेळी पाण्याचे प्रमाण ६० ते ६५ टक्क्यांपेक्षा जास्त नसावे.जर पाण्याचे प्रमाण ६० ते ६५ टक्क्यांपेक्षा जास्त असेल तर ४ ते ५ तास पीक उन्हात वाळू द्यावे जेणेकरून त्यातील पाण्याचे प्रमाण कमी होईल.

हायड्रोपोनिक तंत्राद्वारे चारा उत्पादन...

जमिनीची कमतरता व नगदी पिकांकडे शेतकऱ्यांचा वाढलेला कल त्यामुळे दिवसेंदिवस चारा पिकांचे क्षेत्र व जनावरांसाठी कुरणांचे क्षेत्र कमी होत आहे. याबाबींचा विचार करुन हायड्रोपोनिक तंत्राद्वारे हिरव्या चाऱ्याची निर्मिती करणे शक्य होते.या तंत्राद्वारे मका, गहु, बाजरी अथवा ओट या सारख्या हिरव्या चाऱ्याची निर्मिती करता येते.या तंत्राला माती विना शेती असे म्हणतात.

हायड्रोपोनिक तंत्रज्ञानाचे फायदे :

• १) कमी जागेत,कमी पाण्यात व कमी वेळेत स्थिर व सातत्याने चारा उत्पादन घेता येते.
• २) मातीची आवश्यकता लागत नाही.
• ३) चांगल्या प्रतीचा व उच्च दर्जाचा (जास्त प्रोटीन) चारा तयार करता येतो, त्यामुळे पशुखाद्याची बचत होते.
• ४) दुध व फॅटचे प्रमाणात वाढ होते.
• ५) मनुष्यबळाची व वेळेची बचत होते.
• ६) काढणी अत्यंत सोपी आहे.
• ७) वातावरणाचा, कीड रोगाचा कोणताही परिणाम होत नाही.

हायड्रोपोनिक तंत्रज्ञानाचे दैनंदिन कामकाज :

• १) हंगामानुसार उगवणारा मका, गहु किंवा बाजरी बियाणे १२ ते २४ तास पाण्यामध्ये भिजत ठेवावे. त्यानंतर मोड येण्यासाठी १२ ते २४ तास पोत्यामध्ये किंवा सुती कपड्यांमध्ये गुंडाळुन दडपुन ठेवणे.
• २) त्यानंतर मोड आलेले किंवा फिगलेले बियाणे उपलब्ध असलेल्या १८ इंच लांब १२ इंच रुंद व ३ इंच खोल ट्रेमध्ये ४५० ते ५०० ग्रॅम बियाणे पसरवुन टाकणे.
• ३) उपलब्ध बांबू, शेडींगनेट / बांबुच्या तट्याच्या सहाय्याने रॅक तयार करुन त्यावर ट्रे मांडावेत.
• ४) गरजेनुसार जनावरांच्या संख्येच्या प्रमाणात प्रति जनावरासाठी सकाळी एक व सायंकाळी एक या प्रमाणे दररोज ट्रे भरुन संचामध्ये ठेवणे.
• ५) आवश्यकतेप्रमाणे दिवसातून चार वेळा पाण्याचा शिडकाव करुन आर्द्रता राखणे.
• ६) १० व्या दिवशी अंदाजे ९ ते १० इंच उंचीचे हायडरोपोनिकद्वारे वैरण तयार होते.